Kampania Kielecka (3 VIII – 13 IX 1914)

3 VIII 1914 – pierwszy, siedmioosobowy patrol kawaleryjski przekracza o świcie (godzina 2.00) granicę rosyjską przy komorze celnej Baran pod Kocmyrzowem i posuwa się w kierunku Jędrzejowa z zadaniem przeprowadzenia rozpoznania; powrót patrolu do Krakowa nastąpił 4 VIII, około godziny 17.00

6 VIII – wkroczenie na ziemie zaboru rosyjskiego strzelców Pierwszej Kompanii Kadrowej i patrolu kawaleryjskiego Władysława Beliny-Prażmowskiego; pierwsze starcie tegoż patrolu

7 VIII – zajęcie Miechowa

8 VIII – wejście pozostałych jednostek strzeleckich pod komendą Józefa Piłsudskiego do Królestwa

9 VIII – zajęcie Jędrzejowa, koncentracja kolejnych jednostek strzeleckich w Miechowie

12 VIII – zajęcie Kielc, potyczki w samym mieście oraz pod Szydłówkiem i Zagórzem

13 VIII – bitwa pod Kielcami, potyczka batalionu Tadeusza Wyrwy-Furgalskiego z kawalerią przeciwnika pod Brzegami; wycofanie się z Kielc

14 VIII – bitwa nad Nidą, na linii Brzeźno – Brzegi – Żerniki

15 VIII – koncentracja sił polskich pod Chęcinami i Bolminem, podział na pięć batalionów

16-18 VIII – marsz na Kielce przez Piekoszów i Tumlin

19 VIII – ponowne zajęcie Kielc

18 VIII – 11 IX – potyczki kawalerii, toczone pod Skarżyskiem, Niekłaniem, Końskiem, Mniowem, Żarnowem i Paradyżem

19-22 VIII – koncentracja w Tumlinie

23 VIII – 9 IX – koncentracja w Kielcach, prace organizacyjne

10 IX – ewakuacja Kielc

11-13 IX – starcia pod Staszowem, Sichowem i Besznową, spotkanie oddziałów polskich w Pacanowie, przejście Wisły pod Szczucinem

Działania nad Wisłą (14-28 IX 1914)

14-15 IX – postój pod Szczucinem i przezbrojenie oddziałów 1 pułku piechoty Legionów

16 IX – obsadzenie stanowisk wzdłuż Wisły, od Bolesławki do ujścia Dunajca

16/17 IX – zajęcie Nowego Korczyna, 17 IX potyczki piechoty i kawalerii w jego rejonie

19 IX – walki pod Nowym Korczynem, Uściskowem, Grotnikami, Stojkami, Wiślicą i Szczytnikami

20 IX – walki pod Ostrowcami, odwrót na Nowy Korczyn; walki pod Szczytnikami i Nowym Korczynem;

w nocy odwrót na Winiary i Borusową

22 IX – bitwa pod Winiarami, potyczka pod Czarkową; nocą – wypad na Szczytniki

23-24 IX – wycofanie oddziałów legionowych na prawy brzeg Wisły, 28 IX zmiana podporządkowania operacyjnego

 

Walki na Podhalu i pobyt w Ketach (13 XI 1914 – 28 II 1915)

23/24 XI – nocny wypad II i III/1 pp na Chyżnówki, w ciągu następnego dnia potyczki kawalerii pod Stopnicami i Kamienicą

25 XI – walki I i V/1 pp pod Limanową

27 XI – potyczka w rejonie Chyżówek i utarczki w Dobrej

1/2 XII – bój pod Stopnicami, następnej nocy atak na Stopnicę

3-4 XII – potyczki kawalerii pod Zalesiem, Kamienicą i Wysokiem

5 XII – walki V/1pp pod Błędnem, kawalerii pod Trzetrzewiną oraz artylerii pod Rdziostnowem

6 XII – przeprawa kawalerii przez Dunajec, walki sił polskich pod Dąbrową i Marcinkowicami

7 XII – walki I i III/1 pp oraz artylerii pod Pisarzową

8 XII – bitwa pod Limanową

9-10 XII – walki w Zbrudzy, Jerzowej Woli, pod Zabrzeziem i w Zagórzynie

11 XII – atak na Łącko

14-20 XII – koncentracja w Nowym Sączu, połączona z reorganizacją sił polskich

20 XII – wymarsz I Brygady z Nowego Sącza na pozycje pod Tarnowem

22-25 XII – bitwa pod Łowczówkiem, rozpoczęta atakiem I Brygady na pobliskie wzgórza; walki na bliski dystans z przeważającymi siłami rosyjskimi, powodujące ciężkie straty po obu stronach; Polacy cofają się dopiero na rozkaz, ratując przed rozbiciem oddziały austriackie

29 XII – 16 I – postój w Lipnicy Murowanej, Lipnicy Górnej i Rajbrocie

19-14 I – przemarsz do Kęt, do 28 II odpoczynek i częściowa reorganizacja sił polskich

Walki pozycyjne I Brygady nad Nidą i Ofensywa Letnia 1915 r.

3 III – zajęcie pozycji nad Nidą, na odcinku Chojny-Pawłowice

3 III – 10 V – walki pozycyjne nad Nidą, potyczki pod Sobowicami, Kopernicą i Pińczowem, 3 V nocny atak pod Kopernicą zakończony sukcesem

11 V – odwrót Rosjan i przeprawa przez Nidę

11-15 V – utarczki kawalerii pod Stawalem, Straszniowem, Staszowem, Oględowem, Kurozwękami i Rytwianami

16-22 V – bój pod Konarami; początkowy sukces oddziałów I Brygady nie zostaje wykorzystany przez Austriaków, jednostki polskie przechodzą do obrony i, ponosząc ciężkie straty, utrzymują powierzone sobie pozycje; VI baon1 walczy pod Olszowicami, Wrzachowem, Jeńczyczmi i Żernikami (do 20 VI)

23-25 V – atak 5 pp Legionów i I/1 pp Legionów na linię Przepiórów – Kamieniec, zdobycie pozycji i jeńców pod Kamieńcem, przejście do walk pozycyjnych

25 V – 23 VI – walki pozycyjne pod Konarami

23 VI – ogólna ofensywa, odwrót Rosjan; walki 1 pułku ułanów pod Włostowem i Lisowem

24 VI – walki ułanów pod Bidzinami, początek walk ofensywnych pod Ożarowem

25-19 VI – boje pod Ożarowem, zakończone odwrotem przeciwnika w dniu 30 VI

1-2 VII – bitwa pod Tarłowem, odwrót nieprzyjaciela i przejście do pościgu za nim

4 VII – przekroczenie Wisły pod Józefowem i wkroczenie na Lubelszczyznę

4-20 VII – walki nad Wyżnianką i pod Urzędowem

22 VII – pierwszy bój 4 pp Legionów pod Majdanem Borzechowskim

24-30 VII – walki pozycyjne pod Babinem

30 VII – wejście Beliniaków do Lublina

31 VII – 2 VIII – bitwa 1, 3 (7) i 4 pp Legionów pod Jastkowem i Józefowem, w nocy 2/3 VIII odwrót Rosjan

3 VIII – boje pościgowe 2 (5) pp Legionów pod Majdanem i Wolą Krasieńską

4-7 VIII – boje pościgowe pod Wólką Krasieńską, bitwa pod Kamionką (I Brygada i 4 pp) zakończona odwrotem nieprzyjaciela

9 i 21-24 VIII – walki pod Łysobykami

10 VIII – walki 4 pp pod Wolą Ossowińską

24 VIII – potyczki kawalerii pod Czepielami i Miniewiczami

28 VIII – utarczki kawalerii pod Kowalikiem i Makowem

W „okresie kieleckim” (sierpień-wrzesień 1914 roku), w związku z napływem do szeregów kolejnych, zwartych oddziałów strzeleckich oraz ochotników, doszło do gwałtownego rozrostu pierwszej jednostki legionowej: I Kompania Kadrowa, połączona z nowo tworzonymi pododdziałami, rozbudowana została do szczebla sześciu batalionowego pułku, z własnym dowództwem, szwadronem kawalerii oraz wszelkimi oddziałami i służbami tyłowymi. Równolegle, w Krakowie, powstawała II Brygada Legionów Polskich, obejmująca 2 cztero batalionowe pułki piechoty (2. i 3.), 2 szwadrony kawalerii, pułk artylerii oraz oddziały innych broni i służb. W grudniu 1914 roku 1 pp Legionów przekształcono w I Brygadę LP.

W maju 1915 roku siły legionowe składały się z dwóch brygad, mających w swym składzie łącznie: 12 batalionów piechoty (w 5 pułkach), 2 dywizjony kawalerii, 5 baterii artyleryjskich, podobną liczbę oddziałów karabinów maszynowych, 2 kolumny prowiantowe, 2 amunicyjne, 3 kompanie techniczne, 2 oddziały żandarmerii, 2 telefoniczne, i 2 poczty polowe. Podobnie wyglądała liczba oddziałów sanitarnych, weterynaryjnych i sztabowych. I Brygada LP miała w swym składzie ponadto Urząd Gospodarczy, zaś II Brygada – oddział kawalerii sztabu. W lipcu tegoż roku do Legionów dołączył 4 pp, formowany od maja 1915 roku w Piotrkowie, z IV/2pp i elementów II/2pp i III/3pp; początkowo działał u boku I Brygady.

W początkach października 1915 roku do walki weszła III Brygada LP w składzie: 2 pułków piechoty (4. i 6.), dywizjonu kawalerii, baterii armat, taborów, kolumn: sanitarnej, prowiantowej i amunicyjnej oraz plutonów sztabowych i łączności.

Najpełniejszy stan osiągnęły Legiony Polskie latem 1916 roku, przed ofensywą Brusiłowa. Obejmowały wówczas: 7 pułków piechoty (o łącznej sile 18 batalionów), 2 pułki kawalerii, sześciu bateryjny pułk artylerii, jednostki techniczne, sanitarne, weterynaryjne i zaopatrzenia oraz służby specjalistyczne i służby tyłów. Taka organizacja zapewniała sporą dozę samodzielności i umożliwiała funkcjonowanie Legionów Polskich, jako osobnego organizmu wojskowego, o strukturze organizacyjnej, mieszczącej się między ówczesną dywizją a korpusem. Istniały wówczas plany rozbudowy Legionów Polskich do siły pełnego, czterobrygadowego korpusu.